تقريباً هر کامپیوتر رومیزی و سرور دارای یک یا چند هارد دیسک میباشد.
هر پردازنده مرکزی و سوپرکامپیوتر در حالت عادی به صدها عدد از این هارد
دیسک متصل است. امروزه دستگاههای زیادی را می توان یافت که تا چندی پیش از
نوار (Tape) استفاده میکردند ولی حال از هارد دیسک استفاده میکنند. این
تعداد انبوه از هارد دیسکها یک کار را به خوبی انجام میدهند. آنها اطلاعات
دیحیتال را به یک فرم تقریباً همیشگی ذخیره میکنند. آنها این توانایی را به
کامپیوترها می دهند تا در هنگامی که برق میرود اطلاعات خود را بیاد
بیاورند.

اساس هارد دیسک

هارد دیسکها در دهه 1950 اختراع شدند. در ابتدا آنها دیسکهای بزرگی به
ضخامت 20 اینچ بودند و فقط مقدار محدودی مگابایت اطلاعات میتوانستند ذخیره
کنند. در ابتدا نام آنها “دیسکهای ثابت یا ماندنی” (Fixed Disks) یا
وینچسترز (Winchesters) (یک اسم رمز که قبلا برای یک محصول محبوب IBM
استفاده می شده.) بود. بعدا برای تشخیص هارد دیسک از فلاپی دیسک نام هارد
دیسک بر روی آنها گذاشته شد.
هارد دیسکها یک صفحه گرد سخت (بشقاب) دارند که قادر است میدان مغناطیسی را
نگه دارد، بر خلاف لایه پلاستیکی انعطاف پذیری که در فلاپیها و کاستها دیده
می شود.
در ساده ترین حالت یک هارد دیسک هیچ تفاوتی با یک نوار کاست ندارد. هم هارد
دیسک و هم نوار کاست از یک تکنیک برای ذخیره کردن اطلاعات استفاده میکنند .
این دو وسیله از مزایای عمده ذخیره سازی مغناطیسی استفاده میکنند. میدان
مغناطیسی براحتی پاک و دوباره نوشته می شود. این میدان براحتی می تواند
الگوی شار مغناطیسیای که بر روی میدان ذخیره شده را بیاد بیاورد.

نوار کاست در برابر هارد دیسک

بیایید باهم نگاهی به بزرگترین تفاوتهای بین نوار کاست و هارد دیسک داشته باشیم :

- ماده مغناطیسی قابل ظبط در کاست بر روی یک نوار نازک پلاستیکی روکش
شده است. در یک هارد دیسک ماده مغناطیسی قابل ضبط روی یک صفحه آلومینیومی
یا شیشهای با دقت بالا، لایه بندی شده است، همچنین این صفحه به خوبی صیقل
داده شده تا هر گونه ناهمواری از بین برود.

- در نوار کاست هِدِ خواندن/نوشتن (Read/Write Head) مستقیما با نوار در
تماس است. در یک هارد دیسک هد خواندن/نوشتن در بالای صفحه حرکت میکند و در
حقیقت هیچ وقت با صفحه تماس نمییابد.

- در یک نوار کاست شما برای اینکه به یک نقطه خاص دسترسی داشته باشید
باید از دکمههای جلوبر (Fast-Forward) و معکوس (Reverse) استفاده کنید که
این امر در یک نوار طولانی می تواند زمان زیادی صرف کند. در یک هارد دیسک
شما بطور تقریبی میتوانید فورا به هر نقطه روی سطح دیسک حرکت کنید.

- در یک نوار کاست، نوار با سرعت 2 اینچ در ثانیه (تقریبا 5/08 cm در
ثانیه) از بالای هد حرکت میکند درحالی که در هارد دیسک یک صفحه آن میتواند
با سرعتی بالغ بر 3000 اینچ در ثانیه در زیر هد چرخش کند.

- در یک هارد دیسک اطلاعات در دامنههای مغناطیسی بی نهایت کوچکی در
مقایسه با نوار کاست ضبط میشوند. کوچک بودن این دامنهها بعلت دقت صفحه
(بشقاب) و سرعت هارد دیسک می باشد.
بعلت این تفاوتها یک هارد دیسک قادر است مقدار شگفت انگیزی از اطلاعات را
در فضای کوچکی ذخیره کند. یک هارد دیسک همچنین میتواند در کسری از ثانیه به
هرکدام از اطلاعات دسترسی داشته باشد.

ظرفیت و توان اجرایی

یک کامپیوتر رومیزی به طور معمول یک هارد دیسک با ظرفیتی بین 20 تا 120
گیگابایت دارد که اطلاعات بصورت فایلها در آن ذخیره شده اند. در ساده ترین
تعریف یک فایل به مجموعهای از بایتها گفته میشود. در این بایتها ممکن است
کدهای اسکــــِی (ASCII Codes) کاراکترهای مربوط به یک نوشته ذخیره شده
باشد، یا اینکه می توانند شامل دستورات یک برنامه نرم افزاری برای اجرا شدن
توسط کامپیوتر باشند، یا اینکه می توانند شامل پیکسل رنگهای یک تصویر GIF
باشند، هیچ فرقی نمی کند که در این بایتها چه چیزی ذخیره شده است، به هرحال
یک فایل حقیقتاً یک رشته از بایتها می باشد. هنگامی که یک برنامه در حال
اجرا شدن است و تقاضای یک فایل را می کند، هارد دیسک بایتهای آن را بازیابی
میکند و آنها را به CPU میفرستد.

ما دو راه برای اندازه گیری توان اجرایی یک هارد دیسک داریم:

- سرعت انتقال اطلاعات (Data Rate): سرعت انتقال اطلاعات برابر است با
تعداد بایتهایی که هارد دیسک می تواند در هر ثانیه در اختیار CPU قرار دهد.
سرعتهایی مانند 5 تا 40 مگابایت در ثانیه معمول هستند.
- زمان جستجو (Seek Time): زمان جستجو مقدار زمان بین درخواست CPU برای یک
فایل و اولین بایت فرستاده شده به CPU میباشد. زمانهایی بین 10 تا 20 میلی
ثانیه معمول هستند.
پارامتر دیگری که در اینجا برای هارد دیسک ها مطرح است ظرفیت میباشد، که
عبارت است از تعداد بایتهایی که هارد دیسک میتواند نگهداری کند.

اعضای داخلی: بورد الکترونیکی

بهترین راه برای اینکه بفهمیم یک هارد دیسک چگونه کار میکند این است که
نگاهی بدرون آن داشته باشیم؛ (بخاطر بسپارید که باز کردن یک هارد دیسک باعث
خرابی آن می شود، بنابراین این بخش چیزی نیست که شما بتوانید در خانه
امتحان کنید مگر اینکه یک هارد از بین رفته داشته باشید.)

هارد دیسک در واقع یک جعبه آلومینیومی مهر و موم شده میباشد که مدارات
الکترونیکی کنترل کننده در یک طرف آن ضمیمه شده است. همچنین کنترلهای
الکترونیکی، سیستم خواندن/نوشتن و همچنین موتور که صفحات را میچرخاند در
آنجا وجود دارند.
این مدارات الکترونیکی یک میدان مغناطیسی نیز بر روی سطح دیسک در میان
بایتها ایجاد می کنند (برای خواندن) و یک میدان مغناطیسی نیز بر روی بایتها
متفاوت با میدان اولی ایجاد می کنند (برای نوشتن)، این اجزای الکترونیکی
بر روی یک بورد کوچک جمع شدهاند تا از دیگر اجزاء جدا شوند.

اعضای داخلی: در زیر بورد

در قسمت زیرین بورد اتصالات موتور چرخاننده صفحات قرار دارد و همچنین
حفرهای فیلتر شده (برای جلوگیری از ورود گرد و غبار) برای یکسان کردن فشار
هوای بیرون و درون هارد دیسک قرار دارد .
با برداشتن پوشش هارد دیسک قسمت درونی هارد دیسک آشکار میشود که بینهایت ساده ولی بسیار دقیق و مختصر میباشد :

- بشقاب ها (Platters): این صفحات معمولاً با سرعت 3600 تا 7200 دور در
دقیقه (rpm) در هنگام فعالیت درایو چرخش میکنند. این صفحات به شکلی ساخته
شدهاند تا تحمل این چرخش را داشته باشند، همچنین این صفحات بسیار صاف و
صیقلی هستند (بطوری که شما در تصویر میتوانید انعکاس تصویر عکاس را در
صفحات ببینید… راه سادهای برای اجتناب از آن وجود نداشت!).
- بازوی متحرک (Arm): این قطعه هد خواندن/نوشتن را در بالای صفحات نگهداری
میکند و بوسیلۀ دستگاهی که در قسمت گوشۀ بالا قرار دارد کنترل میشود. بازو
قادر است هدها را از مرکز تا لبۀ صفحات حرکت دهد. مکانیزم عمل بازو و
دستگاه آن بسیار دقیق و سریع میباشد. یک بازو در یک هارد دیسک معمولی فاصلۀ
بین مرکز تا لبۀ دیسکها را می تواند 50 بار در ثانیه طی کند – دیدن این
عمل از نزدیک حتماً شما را متحیر خواهد کرد!

اعضای داخلی: صفحات و هدها

برای افزایش مقدار اطلاعاتی که درایو قادر است ذخیره کند اکثر هارد
دیسکها دارای سیستم چند بشقابی (Multi Platters) هستند. درایوی که در شکل
زیر مشاهده می کنید سه بشقاب و شش هد خواندن/نوشتن دارد.

بعضی از درایوها از یک کانال مارپیچ صوتی (Voice Coil) استفاده میکنند –
همان تکنیکی که در بلندگو برای به لرزش درآوردن مخروط بلندگو استفاده شده
در اینجا نیز برای حرکت بازوها استفاده میشود.

ذخیرۀ اطلاعات

اطلاعات برروی صفحات هارد دیسک بصورت قطاعهای دایرهای (Sectors) و
شیارها (Tracks) ذخیره میشوند. ترکها دوایر متحدالمرکزی هستند و سکتورها
قسمتهای جدا شدهای روی این شیارها هستند.

یک ترک نوعی برنگ زرد در شکل و همچنین یک سکتور نوعی برنگ آبی یک سکتور
تعداد ثابتی از بایتها را در خود دارد – برای مثال 256 یا 512. بعداً
سکتورهای درایو در سیستم عامل گروه بندی میشوند و به هر گروه از این
سکتورها یک خوشه (Cluster) گفته میشود.

ترکها و سکتورها در مرحله شکل دادن سطح پایین (Low Level Format) شکل
میگیرند. در این مرحله نقاط شروع و پایان سکتورها بر روی صفحات نوشته
میشود. این مرحله درایو را آماده می کند تا بلوکهایی از بایتها را در خود
نگهداری کند. ساختمان بندی درایو برای ذخیرۀ فایلها در شکل دادن سطح بالا
(High Level Format) صورت میگیرد، عملی که در این نوع فرمت صورت می گیرد
مانند این است که بخواهیم کمدهای مخصوص پروندهها را در سکتورها قرار دهیم.
این نوع فرمت درایو را برای نگهداری فایل ها آماده می کند.