زندگینامه دکتر علی شریعتی

دكتر علی شريعتی در سال 1312 در روستاي مزينان از حوالي شهرستان سبزوار متولد شد. اجداد دكتر علی شريعتی همه از عالمان دين بوده اند.



پدر پدر
بزرگ علی شريعتی، ملاقربانعلي، معروف به آخوند حكيم، مردي فيلسوف و فقيه
بود كه در مدارس قديم بخارا و مشهد و سبزوار تحصيل كرده و از شاگردان
برگزيده حكيم اسرار (حاج ملاهادي سبزواري) محسوب مي شد.



پدر علی شريعتی، استاد محمد تقی شريعتی
(موسس كانون حقايق اسلامي كه هدف آن «تجديد حيات اسلام و مسلمين» بود) و
مادرش زهرا اميني زني روستايي متواضع و حساس بود.



علی شريعتی حساسيتهای لطيف انسانی و
اقتدار روحي و صلاحيت عقيده اش را از مادرش به وديعه گرفته بود. علی شريعتی
به سال 1319 در سن هفت سالگي در دبستان ابن يمين، ثبت نام مي كند، اما به
دليل بحراني شدن اوضاع كشور ـ تبعيد رضا شاه و اشغال كشور توسط متفقين ـ
خانواده اش را به ده مي فرستد و پس از برقراري آرامش نسبي در مشهد علي و
خانواده اش به مشهد باز مي گردند.



علی شريعتی
پس از اتمام تحصيلات مقدماتی در 16 سالگی سيكل اول دبيرستان (كلاس نهم
نظام قديم) را به پايان رساند و وارد دانشسرای مقدماتی شد. در سال 31،
اولين بازداشت علي كه در واقع نخستين رويارويی مستقيم وی با حكومت و
طرفداری همه جانبه او از حكومت ملي بود، واقع شد.



در همين زمان يعني 1331 علی شريعتی كه در
سال آخر دانشسرا بود به پيشنهاد پدرش شروع به ترجمه كتاب ابوذر (نوشته
عبدالحميد جوده السحار) مي كند. در اواسط سال 1331 تحصيلات علی شريعتی در
دانشسرا تمام شد و پس از مدتي شروع به تدريس در مدرسه كاتب پور احمدآباد
كرد. و همزمان به فعاليتهاي سياسيش ادامه داد.



كتاب «مكتب واسطه» نيز در همين دوره نوشته
شده است. در سال 1334 پس از تاسيس دانشكده علوم و ادبيات انساني مشهد وارد
آن دانشكده شد. در دانشكده مسئول انجمن ادبي دانشجويان بود در همين
سالهاست كه آثاري از اخوان ثالث مانند كتاب ارغنون (1330) و كتاب زمستان
(1335) و آخر شاهنامه (1328) به چاپ رسيد و او را سخت تحت تاثير قرار داد.

در اين زمان فعاليتهاي سياسي ـ اجتماعي
علی شريعتی در نهضت (جمعيتي كه پس از كودتاي 28 مرداد توسط جمعي از مليون
خراسان ايجاد شده كه علی شريعتی يكي از اعضا آن جمعيت بود).



آشنايي او با خانم پوران شريعت رضوي در
دانشكده ادبيات منجر به ازدواج آن دو در سال 1337 مي گردد. و پس از چند ماه
زندگي مشترك به علت موافقت با بورسيه تحصيلي او در اوايل خرداد ماه 1338
براي ادامه تحصيل راهي فرانسه مي شود. در طول دوران تحصيل در اروپا علاوه
بر نهضت آزاديبخش الجزاير با ديگر نهضتهاي ملي افريقا و آسيا، آشنايي پيدا
كرد و به دنبال افشاي شهادت پاتريس لومومبا در 1961 تظاهرات وسيعي از سوي
سياهپوستان در مقابل سفارت بلژيك در پاريس سازمان يافته بود كه منجر به
حمله پليس و دستگيري عده زيادي از جمله دكتر علي شريعتي شد.







دولت
فرانسه كه با بررسي وضع سياسي علی شريعتی، تصميم به اخراج وي گرفت اما با
حمايت قاضي سوسياليست دادگاه، مجبور مي شود اجراي حكم را معوق گذارد. علی
شريعتی در سال 1963 با درجه دكتري يونيورسيته فارغ التحصيل شد و پس از مدتی
او به همراه خانواده و سه فرزندش به ايران بازگشت و در مرز بازرگان توسط
مأموران ساواك دستگير شد.



پس از بازگشت از اروپا

پس از پنج سال تحصيل و آموختن و فعاليت
سياسي، در اروپا، بازگشت به فضاي راكد و بسته جامعه ايران و آن هم تدريس در
دبيرستان بسيار رنج آور بود، سال بعد (وي) پس از قبولي در امتحان به عنوان
كارشناس كتب درسي به تهران منتقل مي شود و با آقايان برقعی و باهنر و دكتر
بهشتي كه از مسئولين بررسي كتب ديني بودند، همكاري مي كند.



ترجمه کتاب «سلمان پاك» اثر پروفسور لوئي
ماسينيون حاصل تلاش دکتر علی شريعتی در اين دوره است. از سال 1345 دکتر علی
شريعتی به استاديار رشته تاريخ در دانشكده مشهد استخدام مي شود. موضوعات
اساسی تدرس دکتر علی شريعتی را مي توان به چند بخش تقسيم كرد: تاريخ ايران،
تاريخ و تمدن اسلامي و تاريخ تمدنهاي غير اسلامي.



از همان آغاز روش تدريس، برخوردش با
مقررات متداول در دانشكده و رفتارش با دانشجويان، او را از ديگر استادان
متمايز مي كرد. چاپ كتاب اسلام شناسي و موفقيت درسهاي دكتر علی شريعتی در
دانشكده مشهد و ايراد سخنرانيهاي او در حسينيه ارشاد در تهران موجب شد كه
دانشكده هاي ديگر ايران از او تقاضاي سخنراني كنند اين سخنرانيها از نيمه
دوم سال 1347 آغاز شد.



مجموعه اين فعاليتها مسئولين دانشگاه را
بر آن داشت كه ارتباط دکتر علی شريعتی با دانشجويان را قطع كنند و به
كلاسهاي وي كه در واقع به جلسات سياسي ـ فرهنگي بيشتر شباهت داشت، خاتمه
دهند.در پي اين كشمكشها و دستور شفاهي ساواك به دانشگاه مشهد كلاسهاي درس
او، از مهرماه 1350، رسماً تعطيل شد.از اواخر آبان ماه 51 بخاطر سخنراني
هاي ضد رژيم، زندگي مخفي وي آغاز شد و پس از چند ماه زندگي مخفي درمهرماه
سال 1352 خود را به ساواك معرفي كرد كه تا 18 ماه او را در سلول انفرادي
زنداني كردند؛ كه نهايتاً در اواخر اسفند ماه سال 53 او از زندان آزاد مي
شود و بدين ترتيب مهمترين فصل زندگي اجتماعي و سياسي وي خاتمه مي يابد.



دکتر علی شريعتی در اين دوران كه مجبور به
خانه نشيني بود؛ فرصت يافت تا به فرزندانش توجه بيشتري كند. در سال 55، با
فرستادن پسرش (احسان) به خارج از كشور فرصت يافت تا مقدمات برنامه هجرت
خود را فراهم كند. دکتر علی شريعتی نهايتا در روز 26 ارديبهشت سال 1356 از
ايران، به مقصد بلژيك هجرت كرد و پس از اقامتي سه روزه در بروكسل عازم
انگلستان شد و در منزل يكي از بستگان نزديك همسر خود اقامت گزيد و پس از
گذشت يك ماه در 29 خرداد همان سال به نحو مشكوك درگذشت و با مشورت استاد
محمد تقي شريعتي و كمك دوستان و ياران او از جمله شهيد دكتر چمران و امام
موسي صدر در جوار حرم مطهر حضرت زينب (س) در سوريه به خاك سپرده شد.



مجموعه آثار :

٣. زن ٢.چه بايد كرد ١.براي خود،
براي ما،‌ براي ديگران ٦.انسان ۵.جهانبيني ايدئولوژي ٤.مذهب عليه
مذهب ۹.بازشناسي هويت ايراني اسلامي ٨.علي (ع) ٧. انسان بي خود
١٢.اسلام شناسي مشهد ١١.ميعاد با ابراهيم ١٠.روش شناخت اسلام
۵١.گفتگوهاي تنهاي ١٤.هنر ١٣.ويژگيهاي قرون جديد ١٨.فرهنگ لغات
١٧.آثار گوناگون ١٦.نامه ها ٢١.با مخاطبهاي آشنا ٢٠.يك جلوش تا بي
نهايت صفر ۹١.پدر، مادر، ما متهميم! ٢٤.بازگشت ٢٣.ابوذر
٢٢.خودسازي انقلابي ٢٧.شيعه ٢٦.حج ۵٢.ما و اقبال ٠۳.جهت گيري
طبقاتي اسلام ۹٢.تشيع علوي، تشيع صفوي ٢٨.نيايش ۳۳.هبوط در كوير
٣٢.تاريخ تمدن جلد دوم ١۳.تاريخ تمدن جلد اول ٣٦.اسلام شناسي دوره سه
جلدي ۳۵.-تاريخ اديان جلد دوم ٣٤.تاريخ اديان جلد اول ٧۳. حسين
وارث آدم